Και επισήμως προωθείται η καύση απορριμμάτων στην Αττική. Η εισαγωγή αυτής της αντιπεριβαλλοντικής και αναχρονιστικής πρακτικής –που εμφανίζεται στην ισχύουσα νομοθεσία με τον όρο της «ενεργειακής αξιοποίησης»– στη διαχείριση των απορριμμάτων της πολυπληθέστερης περιφέρειας της χώρας αποτελεί κομβικό σημείο στο αναθεωρημένο σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) που βάζει σε τροχιά έγκρισης η διοίκηση Γιώργου Πατούλη.
Το νέο σχέδιο, υιοθετώντας το πνεύμα του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων που ψηφίστηκε πέρυσι, παρουσιάζει την καύση ως αναγκαία προκειμένου να σταματήσει η ταφή απορριμμάτων –μια άλλη αντιπεριβαλλοντική και αναχρονιστική πρακτική–, όμως από την ανάλυση των αριθμών και των ποσοτικών στόχων του νέου ΠΕΣΔΑ καθίσταται σαφές ότι αυτή που «καίγεται» είναι η ανακύκλωση.
Κι αυτό γιατί το ΠΕΣΔΑ προτείνει υψηλές ποσότητες σύμμεικτων (δηλαδή μη ανακυκλώσιμων) απορριμμάτων, διατηρώντας μεγάλες ποσότητες «πρώτης ύλης» στις –και με εμπλοκή ιδιωτών– Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων, που θα τροφοδοτούν με τη σειρά τους τις μονάδες καύσης. Οσον αφορά την ταφή, βασικός αποδέκτης θα είναι για πολλά χρόνια ακόμη η Φυλή, ενώ ακολουθεί το Γραμματικό.
Με το νέο ΠΕΣΔΑ τίθεται ο στόχος να μειωθεί έως στο 2030 στο 10% ή και σε μικρότερο ποσοστό η συνολική ποσότητα των αστικών αποβλήτων που θάβονται σε χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤ). Αυτός ο στόχος «δεν επιτυγχάνεται χωρίς δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης (σ.σ. δηλαδή καύσης) των υπολειμμάτων των αστικών στερεών αποβλήτων και τον εξευγενισμό τους», αναφέρεται στο νέο σχέδιο.
Σύμφωνα με το ίδιο κείμενο, χωρίς μονάδες καύσης η ταφή το 2030 θα ανέρχεται σε ποσοστό 15,1%, ενώ προβλέπεται να καταγράψει ιδιαίτερα ισχνή μείωση της ταφής απορριμμάτων μεταξύ 2025 και 2030 και συγκεκριμένα μόλις 1,5% στο βάθος αυτής της πενταετίας (υπολογίζεται στο 16,6% το 2025).
Την ίδια στιγμή, κι ενώ στην αρχή της μελέτης του ΠΕΣΔΑ καταγράφεται ότι τα αστικά απορρίμματα στην Αττική έχουν αυξημένη αναλογία ανακυκλώσιμων υλικών, τα σύμμεικτα απορρίμματα –δηλαδή τα μη προδιαλεγμένα που πετιούνται στον πράσινο κάδο– μαζί με το υπόλειμμα από την επεξεργασία ανακυκλώσιμων υλικών υπολογίζονται για το 2030 σε ποσοστό άνω του 40% των συνολικά παραγόμενων απορριμμάτων. Ειδικότερα, το 2030 υπολογίζεται ότι στην Αττική θα παράγονται 2.068.810 τόνοι/έτος, εκ των οποίων οι 836.858 τόνοι θα είναι σύμμεικτα απορρίμματα (δηλαδή το 40,45% του συνόλου).
Η διατήρηση των σύμμεικτων απορριμμάτων σε υψηλό ποσοστό επί του συνόλου «γίνεται συνειδητά για να τροφοδοτούνται με μεγάλες ποσότητες πρώτης ύλης οι Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και στη συνέχεια οι μονάδες καύσης, που θα καίνε τα δευτερογενή καύσιμα που παράγουν οι ΜΕΑ», αναφέρει σε κριτική του για το νέο ΠΕΣΔΑ η συλλογικότητα «Δυτικό Μέτωπο», θυμίζοντας για τις ΜΕΑ: «Οι συμβάσεις που υπογράφονται (ΣΔΙΤ) είναι για 30 χρόνια, περίπου. Για τον ίδιο λόγο, οι ΜΕΑ στήνονται με τέτοιο εξοπλισμό και τέτοια λειτουργία, ώστε, αντί να εξυπηρετούν την περαιτέρω ανάκτηση, εξυπηρετούν την παραγωγή καυσίμων». Αν και για κάποιες ΜΕΑ είναι σαφές σε ποια σημεία της Αττικής θα χωροθετηθούν, από το νέο ΠΕΣΔΑ δεν προκύπτει πού θα κατασκευαστούν μονάδες καύσης, παρά μόνο υπενθυμίζεται ότι ο σχεδιασμός τους θα γίνει κεντρικά από το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Να σημειωθεί πάντως ότι η «Εφ.Συν.» έχει αποκαλύψει –χωρίς ουδέποτε να διαψευστεί– ότι η κυβέρνηση επεξεργάζεται σχέδιο για δημιουργία μονάδας καύσης στις εγκαταστάσεις της «Χαλυβουργικής» στην Ελευσίνα (βλ. «Προθερμαίνουν τα καμίνια της «Χαλυβουργικής» για καύση απορριμμάτων», 5/11/2020).
Καύση και υπολειμμάτων
Στο ΠΕΣΔΑ καταγράφονται δύο σενάρια για την καύση. Το πρώτο προβλέπει τα υπολείμματα που προκύπτουν από την επεξεργασία των αστικών απορριμμάτων στις Μονάδες Επεξεργασίας, καθώς και το δευτερογενές καύσιμο που θα παράγουν οι εν λόγω μονάδες (SRF/RDF: καύσιμη ύλη που παράγεται από σκουπίδια), να οδηγούνται στις μονάδες καύσης. Με αυτό το σενάριο υπολογίζεται η ταφή να πέσει στο 6,7% του συνόλου των παραγόμενων αστικών απορριμμάτων κατ’ έτος.
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει ποσοστό ταφής 4,5% επί του συνόλου. Σύμφωνα με αυτό, όλα τα παραγόμενα υπολείμματα θα οδηγούνται σε μονάδες καύσης και όλο το παραγόμενο δευτερογενές καύσιμο θα οδηγηθεί σε ενεργοβόρες βιομηχανίες (π.χ. τσιμεντοβιομηχανίες), «προς αντικατάσταση των παραδοσιακών ορυκτών καυσίμων».
Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι βιομηχανίες καίγοντας SRF/RDF αφ’ ενός θα γλιτώνουν το υψηλό κόστος ενέργειας, αφ’ ετέρου θα πληρώνονται για αυτή τους την επιλογή. Για παράδειγμα, πληροφορίες θέλουν την «ΑΓΕΤ» να έχει προτείνει τιμή άνω των 50 ευρώ/τόνο για να καίει στο Αλιβέρι –όχι RDF αλλά– ανεπεξέργαστο υπόλειμμα.
Μπροστά σε αυτό το σκηνικό φαίνεται να σχηματίζονται νέες συμμαχίες που πιθανόν να αλλάξουν τον ενεργειακό χάρτη. Τέτοια μοιάζει να είναι η συμμαχία της τσιμεντοβιομηχανίας «ΤΙΤΑΝ» με την «Τέρνα Ενεργειακή», που φέρεται βάσει πρόσφατων δημοσιευμάτων να ετοιμάζεται να διεκδικήσει τους τρεις μεγάλους διαγωνισμούς έργων ΣΔΙΤ στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων, σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη (προϋπολογισμού άνω του 1 δισ. ευρώ).
Ο ΠΕΣΔΑ Αττικής φαίνεται να μεριμνά για την παροχή πρώτης ύλης, συνδέοντας ακόμη και τη λειτουργία των –ιδιωτικών– ΚΔΑΥ (Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών) με την καύση, συστήνοντας «να εξετάζεται η περαιτέρω ανάκτηση του υπολείμματος είτε εντός του ίδιου του ΚΔΑΥ με παραγωγή δευτερογενούς καυσίμου είτε η περαιτέρω διαχείρισή του σε ΜΕΑ ή άλλη εγκατάσταση με σκοπό την ανάκτηση υλικών και ενέργειας». Σημειώνεται ότι τα ΚΔΑΥ έχουν απασχολήσει την επικαιρότητα ανά διαστήματα με τις πυρκαγιές που έχουν ξεσπάσει στις εγκαταστάσεις τους προκαλώντας τοξικά νέφη…
Φυλή για… πάντα
Σε κάθε περίπτωση, οι μονάδες καύσης και οι μονάδες επεξεργασίας (ΜΕΑ) θα αφήνουν ένα ποσοστό υπολείμματος που θα οδηγείται προς ταφή. Προϋπόθεση, βέβαια, είναι να κατασκευαστούν και να τεθούν σε πλήρη λειτουργία οι ΜΕΑ. Το ΠΕΣΔΑ θέτει τον στόχο έναρξης λειτουργίας των Μονάδων Επεξεργασίας έως το 2025, κάτι που μοιάζει δύσκολο τουλάχιστον για το σύνολό τους, καθώς υπάρχουν μονάδες που ακόμα εξετάζεται πού θα χωροθετηθούν και πόσους τόνους απορριμμάτων θα επεξεργάζονται κατ’ έτος.
Το ΠΕΣΔΑ μιλά ξεκάθαρα για αύξηση του χρόνου ζωής τού –ήδη κορεσμένου– ΧΥΤΑ Φυλής με την κατασκευή νέων κυττάρων ταφής χωρητικότητας τουλάχιστον 4.000.000 m3, όγκος που εκτιμάται ότι παρατείνει την ταφή στον συγκεκριμένο ΧΥΤΑ για περισσότερα από πέντε έτη (το έργο έχει ήδη ανατεθεί σε κοινοπραξία της «Ηλέκτωρ»).
Παράλληλα, ενισχύεται το ενδεχόμενο να υπάρξει και νέος ΧΥΤΥ (ταφής υπολειμμάτων) στη Φυλή ή στη γύρω περιοχή που θα εξυπηρετεί τη ΜΕΑ Κεντρικού Τομέα (που παρά την ονομασία της θα βρίσκεται στη Δυτική Αττική). Από κει και πέρα, προβλέπεται ο ΧΥΤΥ Γραμματικού να εξυπηρετεί αποκλειστικά τη ΜΕΑ Βορειοανατολικού Τομέα, ενώ «για την κάλυψη των αναγκών τελικής διάθεσης μέχρι την υλοποίηση των νέων ΜΕΑ», θα κατασκευαστεί ΧΥΤ στην Υδρα για την εξυπηρέτηση των αναγκών του νησιού.
Οι κίνδυνοι της καύσης
Aν και η καύση των απορριμμάτων εμφανίζεται ως μια πρακτική που εξαφανίζει το πρόβλημα της ταφής, στην πράξη αποδεικνύεται εξαιρετικά επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία λόγω της εκπομπής διοξινών και άλλων τοξικών αερίων και της δημιουργίας υγρών και στερεών τοξικών αποβλήτων. Στη γειτονική Βουλγαρία, όπου τα σκουπίδια κατευθύνθηκαν προς τις τσιμεντοβιομηχανίες, η αέρια ρύπανση εκτινάχθηκε στα ύψη.
Σε ό,τι αφορά αμιγώς τη διαχείριση των απορριμμάτων, τέσσερις περιβαλλοντικές οργανώσεις (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μεσόγειος SOS, Greenpeace και WWF Ελλάς) έχουν προειδοποιήσει ότι η καύση των απορριμμάτων θα:
● αυξήσει κατά πολύ το κόστος διαχείρισης, ● δυσκολέψει αφάνταστα τη μελλοντική επίτευξη των ολοένα και υψηλότερων στόχων της κυκλικής οικονομίας, και ● επιβραδύνει και θα μειώσει τους περιβαλλοντικούς δείκτες και την απασχόληση.
Μονάδες με αγνώστους «χ»
Φυλή και Σχιστό θα αποτελούν τα κεντρικά σημεία και του νέου μοντέλου διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής, με τις μονάδες των δύο σημείων να έχουν ήδη ενταχθεί στον νόμο των ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα). Το νέο ΠΕΣΔΑ έρχεται να εξωραΐσει τις μέχρι σήμερα ΟΕΔΑ (Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Απορριμμάτων), μετονομάζοντάς τες σε «Πάρκα Κυκλικής Διαχείρισης». Δίνει με σαφήνεια τη δυναμικότητα ορισμένων μόνο Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ), ενώ για ορισμένες εξ αυτών επικρατεί η πλήρης αοριστία. Ειδικότερα:
α) Διατηρείται το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης (ΕΜΑΚ) Λιοσίων, το οποίο –αναφέρεται– θα λειτουργήσει μεταβατικά μέχρι το 2025 ως «Πράσινο Εργοστάσιο». Για το 2030 υπολογίζεται να έχει δυναμικότητα επεξεργασίας 300.000 τόνων/έτος σύμμεικτων απορριμμάτων, εξυπηρετώντας τη Δυτική Αττική, τον Δυτικό Τομέα Αθηνών και τμήμα του Κεντρικού Τομέα Αθηνών.
β) Το υπόλοιπο τμήμα του Κεντρικού Τομέα, μαζί με τον Βόρειο Τομέα Αθηνών και τμήμα του Νότιου Τομέα Αθηνών, προβλέπεται να εξυπηρετείται από άλλη ΜΕΑ με δυναμικότητα 283.000 τόνων/έτος (με έτος αναφοράς το 2030). Το ΠΕΣΔΑ δεν αναφέρει το σημείο χωροθέτησης αυτής της μονάδας, ωστόσο στο παρελθόν έχει αναφερθεί η περιοχή της Φυλής ως ο χώρος που θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες του Κεντρικού Τομέα.
γ) Για την εξυπηρέτηση του Πειραιά και των νησιών του Αργοσαρωνικού κατασκευάζεται η δρομολογημένη με ΣΔΙΤ ΜΕΑ στην περιοχή του Σχιστού, με δυναμικότητα 115.000 τόνων/έτος (έτος αναφοράς το 2030).
δ) Για την εξυπηρέτηση τμήματος της Ανατολικής Αττικής προβλέπεται η δρομολογημένη ΜΕΑ στο Γραμματικό με δυναμικότητα 63.000 τόνων/έτος (έτος αναφοράς το 2030).
ε) Για την εξυπηρέτηση τμημάτων της Ανατολικής Αττικής και τμήματος του Νότιου Τομέα αναφέρεται η κατασκευή νέας ΜΕΑ (άγνωστο πού), με δυναμικότητα 81.000 τόνων/έτος.
Παράλληλα, το ΠΕΣΔΑ κάνει λόγο για ένα δίκτυο 14 Μονάδων Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ), που θα υποδέχεται και θα επεξεργάζεται τα βιοαπόβλητα του δικτύου προδιαλογής, το οποίο για την ώρα είναι ανύπαρκτο. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το σύνολο των ΜΕΒΑ (χωροθέτηση, δυναμικότητα) με εξαίρεση πέντε που ουσιαστικά θα είναι στις περιοχές των προαναφερθεισών ΜΕΑ με την εξής δυναμικότητα:
α) Δυτικό Πάρκο: 150.689 τόνοι/έτος
β) Πάρκο Πειραιά: 57.476 τόνοι/έτος
γ) Βορειοανατολικό Πάρκο 31.706 τόνοι/έτος
δ) Κεντρικό Πάρκο: 141.680 τόνοι/έτος
ε) Νοτιοανατολικό Πάρκο 38.801 τόνοι/έτος
Ανακύκλωση
Από το ΠΕΣΔΑ δεν λείπουν οι φιλόδοξοι στόχοι για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση του 56,82% των παραγόμενων αστικών απορριμμάτων το 2025 και του 61,76% το 2030 (σημερινό ποσοστό περίπου 15%). Στο σχέδιο γίνεται λόγος για:
● Υποχρεωτική χωριστή συλλογή των βιολογικών αποβλήτων τους έως 31 Δεκεμβρίου 2022,
● Ανάπτυξη και επέκτασης χωριστής διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών σε τουλάχιστον τέσσερα διακριτά ρεύματα (χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλα), διατηρώντας ωστόσο τον μπλε κάδο (όπου ρίπτονται ανακυκλώσιμα υλικά συσκευασιών),
● Καθιέρωση και άλλων ρευμάτων απορριμμάτων, όπως ηλεκτρονικά προϊόντα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, στρώματα, έπιπλα, ογκώδη κ.λπ.
Προβλέψεις που παραμένουν ευχολόγιο μέχρι να επιτευχθούν στην πράξη οι στόχοι της ανακύκλωσης.
Το νέο ΠΕΣΔΑ τίθεται προς έγκριση αύριο στην 7μελή Εκτελεστική Επιτροπή του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ: φορέας διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής), που ελέγχεται από τον περιφερειάρχη Αττικής, Γ. Πατούλη. Αν και στον Σύνδεσμο προεδρεύει ο στενός συνεργάτης του, Β. Κόκκαλης, είναι σαφές ότι τον πρώτο και κύριο λόγο έχει ο περιφερειάρχης.
Ισως να μην απόλυτα λανθασμένη η διατύπωση στη μελέτη του νέου ΠΕΣΔΑ (εκπονήθηκε από κοινοπραξία μελετητικών γραφείων) ότι ο Σύνδεσμος «διοικείται από τον πρόεδρο που είναι ο περιφερειάρχης Αττικής»… Επόμενο βήμα για το νέο ΠΕΣΔΑ είναι να τεθεί προς έγκριση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής.
Πηγή: efsyn.gr